PSİKOLOJİK İLK YARDIM

(MER­SİN BŞB. BA­SIN) Mer­sin Bü­yük­şe­hir Be­le­di­ye­si’nde gö­rev­li psi­ko­log­lar hem dep­re­mi ya­şa­ya­rak et­ki­le­nen­le­rin, hem de ya­şa­ma­dan et­ki­le­nen­le­rin ma­ruz kal­dı­ğı ve ile­ri­de ma­ruz ka­la­bi­le­ce­ği ola­sı psi­ko­lo­jik du­rum­lar için alı­na­bi­le­cek ön­lem­le­ri an­lat­tı. Dep­re­mi ya­şa­yan­la­ra kar­şı na­sıl dav­ra­nıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ne de de­ği­nen uz­man­lar, dep­rem­den en çok et­ki­le­nen ke­sim olan ço­cuk­la­ra kar­şı da na­sıl dav­ra­nıl­ma­sı ge­rek­ti­ği yö­nün­de tel­kin­ler­de bu­lun­du­lar. Kah­ra­man­ma­raş’ta ya­şa­nan ve 10 ili et­ki­le­yen dep­rem­den mil­yon­lar­ca in­san psi­ko­lo­jik ola­rak da olum­suz et­ki­len­di. Mer­sin Bü­yük­şe­hir Be­le­di­ye­si’nde gö­rev ya­pan psi­ko­log­lar da hem dep­re­mi ya­şa­yan, hem de ya­yın or­gan­la­rın­dan ta­kip eden­le­rin ya­şa­dı­ğı psi­ko­lo­jik trav­ma­lar ko­nu­sun­da alı­na­bi­le­cek ön­lem­le­ri an­lat­tı. Duy­gu­la­rın bas­tı­rıl­ma­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni ifa­de eden uz­man­lar, dep­rem­ze­de ile em­pa­ti ku­rul­ma­sı­nın öne­mi­ne dik­kat çe­ker­ken, iyi ge­le­ce­ği dü­şü­nü­len ba­zı cüm­le­le­rin as­lın­da da­ha kö­tü et­ki­le­re ne­den ola­bi­le­ce­ği­nin de al­tı­nı çiz­di­ler. Uz­man­lar, dep­rem­den en çok et­ki­le­nen ke­sim olan ço­cuk­la­ra da, yaş grup­la­rı­na gö­re dep­re­min so­mut şe­kil­de an­la­tıl­ma­sı ve so­ru­la­rı­nın ge­çiş­ti­ril­me­me­si ge­rek­ti­ği­ni söy­le­di­ler. Ço­cuk­la­rın, dep­re­min olum­suz et­ki­le­ri­ni at­la­ta­bil­me­le­ri için bol bol oyun oy­na­ma­la­rı ge­rek­ti­ği de ifa­de edil­di. Öz­kan: “Dok­tor­la­rı­mız dü­zen­li ola­rak sağ­lık kon­trol­le­ri­ni ya­pı­yor­la­r” Mer­sin Bü­yük­şe­hir Be­le­di­ye­si Sos­yal Hiz­met­ler Da­ire­si Baş­kan­lı­ğı’nda psi­ko­log ola­rak gö­rev ya­pan Öz­lem Öz­kan, dep­rem böl­ge­sin­de olan­la­rın, dep­rem son­ra­sı ya­şa­nan ge­liş­me­le­ri te­le­viz­yon ve sos­yal med­ya­dan ta­kip eden­le­rin ya­şa­dı­ğı psi­ko­lo­jik trav­ma sü­re­cin­de ya­pı­la­bi­le­cek­ler ko­nu­sun­da öne­ri­ler­de bu­lun­du. Dep­rem böl­ge­sin­den Mer­sin’e ge­len­le­re psi­ko­lo­jik des­tek sağ­la­dık­la­rı­nı ifa­de eden Öz­kan, “Mer­sin Bü­yük­şe­hir Be­le­di­ye­si’nin, dep­rem böl­ge­sin­den ge­len va­tan­daş­la­rı­mız için aç­tı­ğı ba­rın­ma yer­le­rin­den bi­ri­si Er­kek Öğ­ren­ci Yur­du­muz. Bu­ra­da 36’sı 18 yaş al­tı ol­mak üze­re, top­lam­da 141 dep­rem­ze­de­miz bu­lun­mak­ta. Bu va­tan­daş­la­rı­mı­zın ba­rın­ma, bes­len­me ve te­miz­lik ih­ti­yaç­la­rı­nı kar­şı­la­ma­la­rı­na yar­dım­cı olur­ken, ay­nı za­man­da dok­tor­la­rı­mız dü­zen­li ola­rak sağ­lık kon­trol­le­ri­ni de ya­pı­yor­la­r” de­di. “P­si­ko­lo­jik ilk yar­dım­lar­da bu­lu­nu­yo­ru­z” Dep­rem böl­ge­sin­den ge­len­ler için psi­ko­lo­jik ilk­yar­dım­da bu­lun­duk­la­rı­nı da ifa­de eden Öz­kan, “Dep­re­min et­ki­le­ri­ni bir neb­ze de ol­sa ha­fif­le­te­bil­mek için, biz­ler psi­ko­lo­jik ilk yar­dım­lar­da bu­lu­nu­yo­ruz. Psi­ko­te­ra­pi ya­pa­mı­yo­ruz, çün­kü bu­nun için uy­gun or­tam ve ko­şul­la­rın oluş­ma­sı ge­re­ki­yor. Ama psi­ko­lo­jik ilk­yar­dım, za­ten şu aşa­ma­da ya­pı­la­bi­le­cek en doğ­ru yön­te­m” ifa­de­le­ri­ni kul­lan­dı. “Ço­cuk­la­rın dep­re­min et­ki­le­ri­ni at­la­ta­bil­me­le­ri için oyun oy­na­ma­la­rı ge­re­ki­yo­r” Öz­kan, dep­re­mi ya­şa­yan ye­tiş­kin­le­re ve ço­cuk­la­ra na­sıl yak­la­şıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni an­la­ta­rak, “Ye­tiş­kin bi­rey­le­ri­mi­zi özel­lik­le em­pa­tik bir şe­kil­de din­le­mek, on­la­rı yar­gı­la­ma­mak ya da abar­tı­lı tel­kin­ler­den ka­çın­mak çok önem­li. Ço­cuk­la­rı­mız için de bu­ra­da ya­şam ala­nı oluş­tur­ma­ya ça­lı­şı­yo­ruz. Çün­kü bir müd­det bu­ra­da mi­sa­fi­ri­miz ola­cak­lar ve on­lar için oyun oda­sı ha­zır­la­dık. Ço­cuk­la­rın, dep­re­min et­ki­le­ri­ni at­la­ta­bil­me­le­ri için oyun oy­na­ma­la­rı ge­re­ki­yor. Özel­lik­le le­go­lar­la oy­na­ya­bi­lir­ler, bol bol oyun oy­na­ma­la­rı­na mü­sa­ade edi­yo­ru­z” di­ye ko­nuş­tu. Ai­le­le­rin ço­cuk­la­ra kar­şı tu­tu­mu­nun da önem­li ol­du­ğu­nu vur­gu­la­yan Öz­kan, “Bu an­lam­da ai­le­le­ri­mi­zi de bil­gi­len­di­ri­yo­ruz. An­ne ba­ba­la­rı­mız ço­cuk­la­rı­mız­la te­mas ha­lin­de ol­ma­lı, on­la­ra sa­rıl­ma­lı, gü­ven­de ol­duk­la­rı­nı, ken­di­le­ri­nin yan­la­rın­da ol­duk­la­rı­nı his­set­tir­me­le­ri ge­re­ki­yor. Bu şe­kil­de ça­lış­ma­lar ya­pı­yo­ru­z” de­di. “Duy­gu­la­rı bas­tır­mak ile­ri­de çok da­ha bü­yük so­run­la­ra yol aça­bi­li­r” İn­san­la­rın duy­gu­la­rı­nı bas­tır­ma­ma­sı, ol­du­ğu gi­bi ya­şa­ma­sı ge­rek­ti­ği­ne dik­kat çe­ken Öz­kan, “Şu aşa­ma­da aşı­rı uya­rıl­mış­lık mev­cut ol­du­ğu için, as­lın­da he­pi­miz dep­rem­le ala­ka­lı te­dir­gin­lik için­de­yiz ve kor­ku­yo­ruz. Biz bun­la­ra trav­ma son­ra­sı stres be­lir­ti­le­ri di­yo­ruz. 45 haf­ta ka­dar ya da çok da­ha uzun bir müd­det bun­la­rın ya­şan­ma­sı çok ola­sı. ‘Ben bu duy­gu­la­rı at­la­ta­ma­ya­cak mı­yım, hep böy­le mi ge­çe­cek’ şek­lin­de pa­nik içe­ri­sin­de ol­ma­sın­lar. İn­san­la­rın ola­bil­di­ğin­ce, duy­gu­la­rı­nı ya­şa­ma­la­rı­na izin ver­me­le­ri ge­re­ki­yor. Bun­lar anor­mal bir du­rum kar­şı­sın­da ve­ri­len nor­mal tep­ki­ler as­lın­da. O yüz­den duy­gu­la­rı­mı­zın ak­ma­sı ge­re­ki­yor. Ken­di­mi­ze mü­sa­ade et­me­miz ge­re­ki­yor. Çün­kü duy­gu­la­rı­mı­zı bas­tır­mak, ile­ri­de çok da­ha bü­yük so­run­la­ra yol aça­bi­li­r” di­ye ko­nuş­tu. “Ço­cuk­la­rın dep­rem­le il­gi­li so­ru­la­rı­nı ge­çiş­tir­me­me­li­yi­z” Ço­cuk­lar­da, yaş grup­la­rı­na gö­re dep­re­min uy­gun bir dil­le ve so­mut ola­rak an­la­tıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­nin öne­mi­ne vur­gu ya­pan Öz­kan, “Ö­zel­lik­le çok kü­çük yaş grup­la­rı za­ten du­ru­mu an­la­ya­ma­ya­ca­ğı için, on­la­ra sev­gi­mi­zi his­set­tir­me­miz ve nor­mal ru­tin­le­ri­mi­ze de­vam et­me­miz ye­ter­li ola­cak­tır. Ama bi­raz da­ha bü­yük yaş grup­la­rı­na, ör­ne­ğin 45 yaş gru­bu­na dep­re­mi bi­raz da­ha so­mut ola­rak, ba­zı ma­ter­yal­ler kul­la­na­rak an­lat­ma­mız ge­re­ki­yor. Bu grup­lar­dan da­ha bü­yük yaş­ta olan­lar da za­ten dep­re­min bi­lin­cin­de ol­duk­la­rı için, tel­kin­ler­den ka­çı­na­lım ama ola­bil­di­ğin­ce on­la­rı da ru­tin­le­ri­ne dön­dür­me­ye ça­lı­şa­lım. Sor­duk­la­rı so­ru­la­rı ge­çiş­tir­me­ye­rek ya da ‘geç­ti, bit­ti’ de­me­ye­rek ak­tar­ma­ya ça­lı­şa­lı­m” de­di. “A­bar­tı­lı tel­kin­ler­de bu­lun­mak­tan ka­çın­ma­lı­yı­z” Dep­rem­ze­de­ler­le em­pa­ti ku­rul­ma­sı­nın önem­li ol­du­ğu­nu ak­ta­ran Öz­kan, ba­zı cüm­le­le­rin ku­rul­ma­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni be­lirt­ti. Öz­kan, “İn­san­la­rı­mız bir dep­rem­ze­de ile kar­şı­laş­tık­la­rın­da, on­la­ra ; ‘bu se­nin ka­de­rin­miş, ya da çok şü­kür sen ya­şı­yor­sun, şu an­da bu­ra­da­sın, her şey çok gü­zel ola­cak, to­par­la­na­ca­ğız’ gi­bi söy­lem­ler­de bu­lun­ma­ma­la­rı ge­re­ki­yor. Bun­la­rın tam ter­si­ne on­la­rı an­la­ma­ya ça­lış­mak, sa­de­ce din­le­mek ya da ‘se­nin için ne ya­pa­bi­li­rim?’ gi­bi so­ru­lar sor­mak, ken­di­le­ri­ni ak­tar­ma­la­rı­nı sağ­la­ya­cak­tır. Abar­tı­lı tel­kin­ler­de bu­lun­mak­tan ka­çın­ma­lı­yı­z” de­di. Dep­rem böl­ge­sin­de ol­ma­yan, an­cak dep­rem­den et­ki­le­nen va­tan­daş­la­rın da ru­tin­le­ri­ne dön­me­ye ça­lış­ma­la­rı ge­rek­ti­ği­ni vur­gu­la­yan Öz­kan, “Biz­ler dep­rem­ze­de de­ği­liz, ama trav­ma­yı ikin­cil ola­rak ya­şa­yan grup­ta­yız. Evi­miz­de ken­di­mi­zi kö­tü his­se­de­bi­li­riz. Bun­lar ikin­cil trav­ma­nın be­lir­ti­le­ri. Fa­kat bes­len­me­miz ge­re­ki­yor, uy­ku­mu­zu ala­bil­me­miz ge­re­ki­yor. Ru­ti­ni­mi­ze dö­ne­bil­me­miz ge­re­ki­yor ki, kar­şı­mız­da­ki ki­şi­ye de iyi gi­de­bi­le­lim. Bir şe­kil­de ha­ya­tı­mı­zı de­vam et­tir­mek du­ru­mun­da­yı­z” ifa­de­le­ri­ni kul­lan­dı.